Month: Октябрь 2023

Դասարանական աշխատանք

1․ Արդյո՞ք այս իրադարձությունը պատահույթ է:

Դու տնից դուրս գալիս հանդիպում ես քո հարևանին:

ա) պատահույթ է 

բ) պատահույթ չէ

2․ Նշիր այս իրադարձության վերաբերյալ ճիշտ տարբերակը:

Օգոստոս ամսից հետո գալիս է աշունը:

ա) հավաստի իրադարձություն է

բ) անհնար իրադարձություն է

գ) պատահույթ է

3․ Թվարկված իրադարձություններից ո՞րն է հավաստի իրադարձություն:

Ընտրիր ճիշտ տարբերակը:

ա) Զառը գլորելիս բացվում է մեկ թիվը:

բ) Մարտ ամսից հետո գալիս է ապրիլ ամիսը:

գ) Սառույցը չի հալվում եռացրած ջրում:

4․ Ընտրիր բերվածի մասին ճիշտ տարբերակը.

Թիրախին կրակելը: 

ա) հավաստի իրադարձություն է

բ) անհնար իրադարձություն է

գ) պատահույթ է

դ) պատահական փորձ է

5․ Զառը գլորում են և նրա նիստի վրա բացվում է 1,2,3,4,5,6 թվերից մեկը:

Քանի՞ ելք կա, որ նիստի վրա բացված թիվը բաժանվում է 5-ի: 1

6․ Պարկում լցված են 16 համարակալված գնդիկներ: Պատահականորեն պարկից հանում են մեկ գնդիկ:

Քանի՞ հնարավոր ելք ունի տրված պատահույթը: 

«Գնդիկի համարը զույգ թիվ է»՝      ելք։

Տեսություն

7․ Զառը գլորում են 1 անգամ: Որքա՞ն է հավանականությունը, որ բացված թիվը  փոքր է 5 -ից:

2/6

8․ Տուփում կա 2 սպիտակ գնդակ և 19 կարմիր գնդակ: Որքա՞ն է հավանականությունը, որ տուփից պատահականորեն վերցված գնդակը կլինի սպիտակ գույնի:

Սպիտակ գնդակ հանելու հավանականությունը հավասար է՝ ——2/21

9․ Վիճակախաղում կա 127 տոմս, որոնցից 9-ը շահող են:

Որքա՞ն է հավանականությունը, որ պատահականորեն քաշելիս դուրս կգա շահող տոմս:

9/127

10․ Տուփում կա 25 գրիչ, որից 13-ը գրում է կապույտ գույնով, իսկ մնացածը՝ սև:

Որքա՞ն է հավանականությունը, որ պատահականորեն տուփից հանված գրիչը կգրի կապույտ գույնով:

13/25

11․ Որքա՞ն է հավանականությունը, որ փողոցում պատահական հանդիպած մարդը ծնված լինի ամսի 7-ին, եթե հայտնի է, որ նա ծնվել է ապրիլին:

1/30

12․ Տուփում կա 13 գնդիկ, որոնք համարակալված են 1-ից 13: Պատահականորեն հանվում է մեկ գնդիկ և նշվում է նրա համարը:

Քանի՞ հնարավոր ելք ունեն հետևյալ պատահույթները: 

A. «Համարը զույգ թիվ է»՝ 

B. «Համարը բաժանվում է 5-ի»՝ 

C. «Համարը բաժանվում է 9-ի»՝ 

D. «Համարը փոքր է երկուսից կամ հավասար է»՝ 

E. «Համարը մեծ է 3-ից և փոքր է 8-ից»՝ 

F. «Համարը պարզ թիվ է»՝       

Լրացուցիչ առաջադրանք

1․ Զառը գլորում են և նրա նիստի վրա բացվում է 1,2,3,4,5,6 թվերից մեկը:Քանի՞ ելք կա, որ նիստի վրա բացված թիվը մեծ է 4-ից:

2/6

2․ Սոնան և Կարինեն խաղ են խաղում: Նրանք ունեն սարք, որին եթե տալիս ես որևէ թիվ, սարքը կարողանում է պարզել, թե որ թվերի վրա է բաժանվում տրված թիվը:

 Նրանք վերցրին 1-ից 14 թվերը և սարքին պատահական սկզբունքով տվեցին դրանցից մեկը:

Քանի՞ ելք ունեն հետևյալ պատահույթները:

1. «Թիվը բաժանվում է 2-ի»՝        ելք:

2. «Թիվը բաժանվում է 3-ի»՝        ելք:

3. «Թիվը բաժանվում է 4-ի»՝         ելք:

4. «Թիվը բաժանվում է 5-ի»՝         ելք:

5. «Թիվը բաժանվում է 6-ի»՝        ելք:

6. «Թիվը բաժանվում է 7-ի»՝        ելք։

3․ Արկղում կա 12 հյութի տուփ, որից 4-ը նարնջի է: Հաշվիր այն պատահույթի հավանականությունը, որ արկղից պատահականորեն հանված հյութի տուփը լինի նարնջի:

4/12

4․ Տուփում կան 1-ից 12-ը համարակալված քարտեր: Տուփից պատահականորեն հանում են մեկ քարտ և նայում նրա համարին:

Քանի՞ հնարավոր ելք ունի տրված պատահույթը:

«Քարտի համարը զույգ թիվ է»՝  

6/12 

5․ Տուփում կա 32 գրիչ, որից 11-ը գրում է կարմիր գույնով, իսկ մնացածը՝ կապույտ:

Որքա՞ն է հավանականությունը, որ պատահականորեն տուփից հանված գրիչը կգրի կարմիր գույնով:

11/32

Առաջադրանք 2

1.Հին Եգիպտոսի աշխարհագրական դիրքը , 21-րդ դարում այդ տարածքում ինչ պետություն է ձևավորվել/ պատասխանիր այս հարցին՝ օգտվելով քարտեզից/:
Եգիպտոս, Լիբիա, Սուդան, Եթովպիս, էրիթրեա, Իսրայել, Սիրիա, Լիբանան, և փոքր հատվաճ ժամանակակից Թուրքիյաից:

2.Համեմատիր/15-20 նախադասությամբ/Հին եգիպտական մայրաքաղաք Մեմֆիսը և 21-րդ դարի Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետության մայրաքաղաք Կահիրեն
Մենֆիսը Եգիպտոսի առաջին մայրաքաղաքն էր՝ կառուցված Նեղոսի ձախ ափին։ Մոտ մ.թ.ա. 3150 թվականին վաղ դինաստիական շրջանի առաջին փարավոններից մեկը Մեմֆիսը մայրաքաղաք հիմնելու միջոցով կարողանում էր հսկել դելտայի տարածաշրջանի բերրի տարածքները, գյուղատնտեսությանը, ինչպես նաև եկատմտաբեր Լևանտայի հետ առևտրային երթուղիները: Այն եղել Է Եգիպտոսի կրոնական, մշակութային և արհեստագործական կենտրոն։ Մեմֆիսում պահպանվել են Պտահ աստծո տաճարի մնացորդները։ , սֆինքս Ռամզես երկրորդի երկու կոթողը ։Այն իր դիրքի պատճառով գրավիչ էր բոլոր փարավոնների համար։ Մեմֆիսը ժամանակին հայտնի է եղել արձանների, տաճարներ և իր շուրջը փռված բուրգերի բազմությամբ։ Այժմ պահպանված բուրգերն ու սֆինքսը գտնվում են Գիզայի տարածքում։

3.Ովքեր էին փարավոնները:
Փարավոները պալատի տերերն էին, Աստծո որդիները։

1․ Ուշադիր նայիր գրաֆիկին և գտիր ճիշտ պատասխանը:

Չորս րոպեում անցած ճանապարհը քանի՞ կմ է:
6 կմ

2․ Ուշադիր նայիր հետևյալ գրաֆիկին:

 Ո՞րն է գրաֆիկի անկախ մեծությունը;
100

3․ Ընտրիր ճիշտ պատասխանը:

Ե՞րբ է ջերմաստիճանը եղել 28 աստիճան։
06.07 2014

4․ Սա ավտոբուսի շարժման գրաֆիկն է: 

Պատասխանիր գրաֆիկի վերաբերյալ հետևյալ  հարցերին․

1. Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում տրված գրաֆիկը:
Ժամանակից կախված հեռավորուտյան գրաֆիկը։

2. Ամենաշատը քանի՞ կմ-ի համար է կազմված տրված գրաֆիկը:
750կմ

3. Ամենաշատը քանի՞ ժամի համար է կազմված տրված գրաֆիկը:

7 ժամի

4. Ի՞նչ երկարությամբ հատվածների է բաժանված ուղղահայաց առանցքը:

50սմ

5. Ի՞նչ երկարությամբ հատվածների է բաժանված հորիզոնական առանցքը։
1

5․ Գնացքը A կետից մեկնել է C կետը։ Ճանապարհին այն կանգ է առել B կետում։ Այդ ամենը գրաֆիկորեն պատկերված է նկարում։ 

Գրաֆիկից ելնելով՝ պատասխանիր հետևյալ հարցերին․

7 ժամ

ա) Որքա՞ն ժամանակ է գնացքը եղել ճանապարհին։

բ) Որքա՞ն ժամանակում է գնացքը հասել B կետին։

2 ժամ

գ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը A կետից ընթացել դեպի B կետը։

60 կմժ

դ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը B կետից ընթացել դեպի C կետը։

18կմժ

ե) Որքա՞ն է տևել B կետում արած կանգառը
3 ժամ

6․ Երեխայի հասակը մինչև 7 տարեկան դառնալը փոխվել է հետևյալ կերպ․

Տարիքը՝ տարիներով	1	2	3	4	5	6	7
Հասակը՝ սանտիմետրերով	75	85	90	95	98	105	112

Գծիր նրա տարիքից հասակի կախման գրաֆիկը

Պատասխանել հարցերի

1. Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը:
   Մեխանիկական շարժումը որոշակի ժամանակահատվածում մարմնի դիրքի փոփոխությունն է այլ մարմինների նկատմամբ
2. Ի՞նչի նկատմամբ է շարժվում գետում լողացող ձուկը:
   Գետում լողացող ձուկը շարժվում է ափի նկատմամբ:
   
3. Ի՞նչով է իրարից տարբերվում շարժումները:
   Շարժումները իրարից տարբերվում են նրանով, որ նրանք լինում են արագ, դանդաղ, ուղիղ, կոր, անհավասարաչափ և հավասարաչափ:
4. Ի՞նչ է ցույց տալիս արագությունը:Ի՞նչ միավորներով է այն չափվում:
   Արագությունը ցուց է տալիս, թե տվյալ մարմինը ինչ ժամանակում որքան ճանապարհ է անցնում: Արագությունը չափվում է V (միջին արագությունը), S (ճանապարհը) և t (ժամանակը) բանաձևերով:

1. Տրված բառազույգերի բաղադրիչները տեղափոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր: Տրված և ստացված բառերն արմատների միջոցով բացատրի՛ր:

Օրինակ՝

ամփոփաթերթ, ծաղկագիր — ամփոփագիր, ծաղկաթերթ:

Ծովասուն, ձեռնամարտ-ծովամարտ, ձեռնասուն

Բևեռախույզ, երկրամերձ-երկրաբևեռ,մերձախույզ

Ձկնակեր, մարդավաճառ-ձկնավաճառ,մարդակեր

2.  Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ոց (-նոց, -անոց) ածանցով:

ա) Ծաղիկ, հյուր, ավազակ, մեղու:-ծաղկանոց, հյուրանոց, ավազականոց, մեղվանոց

բ) Գոգ, ձեռ, մատ-գոգնոց, ձեռնոց, մատնոց

զ) Կապել, խարտել, սփռել-կապոց, խարտոց, սփռոց

դ) Դրամ, կիլոգրամ, մետր-դրամանոց, կիլոգրամանոց, մետրանոց

ե) Խշշալ, մռնչալ, զռռալ, ոռնալ-խշշոց,

3. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Մարդատար գնացքը կարո՞ղ է քսանմեկ րոպեում կտրել անցնել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները՝ Խաղաղ օվկիանոսից մինչ. Ատլանտյան: Դա նույնիսկ ինքնաթիռով հնարավոր չէ: Բայց ամերիկյան մի համալսարանի գիտնականներ պնդում են, որ այդ իրագործելի է: Մի ագգային գիտաժողովում նրանք ստորերկրյա նոր փոխադրամիջոցի նախագիծ են ներկացացրել:

 4. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

Շոշափեց ու տեսավ, որ խեղճ կենդանու ող կոտրվել է: (ող, ոխ)

Ոխը սրտում որ մնա, թույն կդառնա, կքայքայի սիրտը: (ող, ոխ)

Երբ երեկոյան հետ թռան, տեսան, որ իրենց բույնը գրավել է անծանոթ մի թռչուն: (բույն, բուն)

Մի քանի հոգի ձեռք ձեռքի էին տվել ու փորձում էին գրկել հինավուրց ծառի վիթխարի բուն։ (բույն, բուն)

Մոտակայքում ապրողներն այնքան են վարժվել Վիկտորյայի շառաչին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)

Տնեցիներն այնքան են վարժվել Վիկտորիայի անտեղի լացուկոծին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)

5. Բաց թողած տեղերում լրացրու Է կամ Ե:

մանրէսպան, միջօրե, լայնէկրան, երբևիցե այժմեական, ամենաէական, աներկյուղ, առերևույթ, առէջ, բազկերակ, գետեզր, գոմեշ, դողէրոցք, ելևէջ, եղերերգ, երբևէ, ինչևիցե, մանրէ, հնէաբան, մանրէ, նախօրե, չեն, չէիր, որևէ, չէինք, ստորերկրյա: 

Առաջին մաս 

Եթե ծերուկ Փոլարդը դեռեւս ողջ է, հուսով եմ, որ կկարդա սա, քանի որ կուզենայի, որ իմանա, որ ես գող չեմ եւ երբեք չեմ եղել: Փոխանակ որեւէ սուտ մոգոնելու (ինչը որ կարող էի անել), ճշմարտությունն ասացի ու մտրակվեցի:                                                                                              
Ձաղկվելը հոգ չէ, քանի որ նախակրթարանում հաճախ էի մտրակահարվում: Սա դաստիարակությանս մասն էր կազմում: Երբեմն արժանի էի, երբեմն`ոչ: Պարոն Փոլարդի մտրակահարմանն արժանի չէի եւ հուսով եմ, որ նա կկարդա սա, եւ իրեն պիտի ասեմ, թե ինչու: Այդ օրն ի վիճակի չէի իրեն ասելու, քանզի չգիտեի, թե իմացածս ինչպես բացատրեի, ուրախ եմ, որ չեմ մոռացել, որովհետեւ հույժ կարեւոր է:

Գարնանային տանձերի մասին էր:

Ցցավոր ցանկապատով պատված այգում ծառեր էին աճում, սակայն ճյուղերից ոմանք ցանկապատից դուրս էին անցնում: Վեց տարեկան էի, բայց տրամաբանող: Ցանկապատը, տրամաբանեցի, կարող է պատսպարել միայն իր մեջ ամփոփվածը:

Ուստիեւ, ասացի, որ ցանկապատից այս կողմ աճող տանձերն իմն են, եթե, իհարկե, կարողանամ նրանց հասնել:

Չկարողացա: Սակայն սերն առ տանձերը խանդավառեց ինձ: Տանձերն ունակ էի տեսնել եւ գիտեի, որ ուզում եմ: Միայն ուտելու համար չէ, որ ուզում էի, դա բարբարոսություն պիտի լիներ: Դրանք ուզում էի, մանավանդ ուզելու համար: Տանձ էի ուզում, եւ այդ պահին սրանք էին ամենամերձավորներն ու փափագելիները: Ավելին, ուզում էի ուզել եւ ունենալ եւ ձեւը գտա:

Դպրոցի ճանապարհին պատահեց այդ, եւ ծառերը դպրոցից ընդամենը երկու շենք էին հեռու: Ծարավի էի աճող պտուղների անուշահամ հեղուկներին, ու նվազ շոշափելի բաների: Սա գողություն չի, ասացի:

Արկածախնդրություն էր սա: Նաեւ`արվեստ, նաեւ`կրոն, այս կարգի գողությունը պաշտամունքի ձեւ էր առնում: Սա գողություն չի, ասացի:

Եբրայեցի մի տղայի` Այզեքսին ասացի, որ ծառերի մոտ եմ գնում, ու նա ասաց, որ դա գողություն է: Դա ոչինչ չէր նշանակում, կամ էլ նշանակում էր, որ վախենում էր ինձ հետ գալ: Այդ պահին փույթ չէր, թե ինչ էր նշանակում, ու վազելով փողոցն ի վար, հեռացա դպրոցի բակից: Չգիտեի, որ դադարը մի քանի րոպե կտեւեր, բայց գիտեի, որ երբեք երկար չէր տեւի: Անշուշտ, ոչ շատ երկար: Իմ կարծիքով, այն պիտի տեւեր առհավետ:

Վեց տարեկան հասակում դեպի տանձեր վազելը բազում դասական գեղեցիկ բաներ էր պարունակում` երաժշտություն, բանաստեղծություն ու, թերեւս` պատերազմ: Ծառերին հասա շնչասպառ, բայց կայտառ ու ժպտուն: Տանձերը թխլիկ էին եւ ուտելու եւ ճյուղերից պոկվելու պատրաստ: Արեւը ջերմ էր ու բազում պայծառ բաների պահն էր` օդի, մարմնի ու մտքի:

Տերեւների արանքում տեսա տանձերը, թխլիկ ու ալ, կենաց ավիշը` արեւից, եւ ուզում էի: Սա մի բան էր, որի մասին չէի կարող խոսել երկրորդ դասարանում, քանի որ դեռ բառեր չէի գտել դրա համար: Խոսում էին միայն հեշտ բաների մասին, իսկ տանձերը հիմնական էին, եւ դյուրին չէր դրանց մասին խոսելը, եթե տանձերից տարբեր բան կարծեիր դրանք: Եթե պատահում էր, որ խոսում էին տանձերի մասին, սոսկ իբրեւ ապրանք էին նկատում, տասներկու հատը՝ այսքան, եւ ոչ թե հրաշափառորեն ապրող նյութի ձեւեր, տարօրինակ, հուզիչ եւ հիանալի: Տանձերի մասին մտածում էին ծառերից անջատ, եւ երկրից ու արեւից անջատ, ինչը որ տխմարություն էր:

Նրանք իմն էին, եթե կարողանայի հասնել: Նրանց տեսնելն իսկ բավականաչափ լավ էր, սակայն շաբաթներ շարունակ նայում էի նրանց: Ծառերը տեսել էի տերեւաթափից հետո: Տեսել էի տերեւների հայտնվելը, բողբոջների ծնունդը: Տեսել էի բողբոջների անհետելը` խակ ու պինդ ու կանաչ տանձերի երեւման ճնշման տակ:

Հիմա տանձերը հասուն էին ու պատրաստ, ու ես էլ էի պատրաստ: Եվ տանձերն ինձ Աստված էր պարգեւել:

Սակայն ուտելու համար չէի ուզում, այլ շոշափելու, զգալու եւ ճանաչելու համար: Համագրավ կյանքը, որ կարող էր քայքայվել, ճանաչելու եւ անմահացնելու համար:

Առաջադրանքներ 

1. Մգեցված բառերը բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ։ 

Ձաղկվել-ծեծվել

հույժ-կարևոր

Ցցավոր-ցից ցից

խանդավառեց-ոգևորեց

բարբարոսություն-թշնամություն

ամենամերձավորներն-ամենամտերիմները

փափագելիները-ցանկալիներ

2. Առանձնացրու այլ բառեր, որոնք քեզ համար հասկանալի չեն, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ։ 

3. Ինչպիսին էին տանձերը, նկարագրի՛ր օգտագործելով տեքստի բառերը։ 
Թխլիկ ու ալ, կենաց ավիշը` արեւից։

4. Վեց տարեկան տղայի համար ի՞նչ էր նշանակում տանձերին տիրանալը։ 
Կարծես թե ողջ աշխարհին էր տիրացել։

5. Տղան ինչո՞ւ էր տանձերն իրենը համարում, համամի՞տ ես իր տեսակետի հետ։ 
Քանի որ անձամբ էր ձեռք բերել տանձերը,դրա համար էր համարում իրենը։

1. Կետերի փոխարեն գրի՛ր յա, իա կամ եա: Բառարանով ստուգի՛ր՝ ճի՞շտ ես գրել

Միմյանց, քվեարկություն,  որդյակ,  յասաման,  քիմիաական,  հեքիաթային,  ոսկյա,  հրեական,  դաստիարակություն,  սենյակ,  կիա,  Անդրեաս,  Եղիազարյան,  կյանք: 
Որտեղ պետք է, կետի փոխարեն յ գրի՛ր: 

 Հայացք,  հայելի,  հոյակապ,  միացում,  ձիարշավ,  տիեզերական,  փակեի,  կայարան,  խաբեություն,  էի,  գնայի,  բուեր, տղայի,  Մարոյի: 

2. Կետերը փոխարինի՛ր ր կամ ռ տառով (հարկ եղած դեպքում օգտվի՛ր ուղղագրական բառարանից): 

Արծիվ, առյուծ, մրմուռ, մարմար, մրմռոց, փրփրել, բարբառել, արհամարհել, բարձ, պառկել, : 

3. Գտիր հնչյունափոխված արմատների անհնչյունափոխ ձևերը:

Կիսատ-կես
հրեղեն-հուր
առվակ-առու
կաղնուտ-կաղնի
կուտակել-կույտ
գծագիր-գիծ
փոշեկուլ-փոշի
բուրավետ-բույր
իջնել-էջք
մամռապատ-մամուռ

4. Բառաշարքերում առանձնացնել հականիշների 6 զույգ:
Երանգավառ, կիրթ, բերկրալից, իրական, տգեղ, անտաշ, թափառական, դժգույն, երևակայական, նստակյաց, թախծոտ, չնաշխարհիկ:

Մեղմ, համեստ, խորդուբորդ, անշուք, ընդարձակ, փորձառու, փոթորկուն, հակիրճ, զարդարուն, գոռոզ, ողորկ, անվարժ:

Խաղաղվել, նահանջել, ձերբակալել, վրդովվել, ազատել, ապաքինվել,  տարանջատվել,  հիվանդանալ, միավորվել, երկրպագել, հարձակվել, ատել:

5. Բառային տարբերակներից ընդգծիր ճիշտը:
Կապնվել-կապվել
ձեռնտու-ձեռնատու
ութանասուն-ութսուն
տարկետում-տարեկետում
արժանավույն-արժանվույն
օրեկան-օրական
սնանկանալ-սննկանալ
վարկաբեկել-վարքաբեկել
երկպառակտություն-երկպառակություն
բարյացակամ-բարյացկամ
ներեղություն-ներողություն
ընտանեական-ընտանեկան
անձեռնմխելիություն-անձեռնամխելիություն
անձեռնոցիկ-անձեռոցիկ:

1․ Ուշադիր նայիր գրաֆիկին և գտիր ճիշտ պատասխանը:

Չորս րոպեում անցած ճանապարհը քանի՞ կմ է:
6 կմ

2․ Ուշադիր նայիր հետևյալ գրաֆիկին:

 Ո՞րն է գրաֆիկի անկախ մեծությունը
100

3․ Ընտրիր ճիշտ պատասխանը:

Ե՞րբ է ջերմաստիճանը եղել 28 աստիճան։

06,07,2014

4․ Սա ավտոբուսի շարժման գրաֆիկն է: 

Պատասխանիր գրաֆիկի վերաբերյալ հետևյալ  հարցերին․

1. Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում տրված գրաֆիկը:
ժամանակից կախված հեռավորության գրաֆիկը

2. Ամենաշատը քանի՞ կմ-ի համար է կազմված տրված գրաֆիկը:

750 կմ

3. Ամենաշատը քանի՞ ժամի համար է կազմված տրված գրաֆիկը:

7 ժամի

4. Ի՞նչ երկարությամբ հատվածների է բաժանված ուղղահայաց առանցքը:շ
50

5. Ի՞նչ երկարությամբ հատվածների է բաժանված հորիզոնական առանցքը։

1

5․ Գնացքը A կետից մեկնել է C կետը։ Ճանապարհին այն կանգ է առել B կետում։ Այդ ամենը գրաֆիկորեն պատկերված է նկարում։ 

Գրաֆիկից ելնելով՝ պատասխանիր հետևյալ հարցերին․

ա) Որքա՞ն ժամանակ է գնացքը եղել ճանապարհին։

7 ժամ

բ) Որքա՞ն ժամանակում է գնացքը հասել B կետին։
2 ժամում

գ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը A կետից ընթացել դեպի B կետը։
60 կմժ

դ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը B կետից ընթացել դեպի C կետը։

18կմ/ժ

ե) Որքա՞ն է տևել B կետում արած կանգառը
3 ժամ

6․ Երեխայի հասակը մինչև 7 տարեկան դառնալը փոխվել է հետևյալ կերպ․

Տարիքը՝ տարիներով	1	2	3	4	5	6	7
Հասակը՝ սանտիմետրերով	75	85	90	95	98	105	112

Գծիր նրա տարիքից հասակի կախման գրաֆիկը։

Հայկական լեռնաշխարհում հնագույն պետական կազմավորումների մասին հիշատակություններ են տալիս հարևան ժողովուրդների սկղբնակղբոյւրները, մասնավորապես շումերական, աքքադական և խեթական արձանագրությունները, ինչպես նաև Աստվածաշունչը:

 Ըստ սկզբնաղբյուրների՝ լեռնաշխարհում պետականության ձևավորման գործընթացը սկսվել է դեռ մ.թ.ա III հազարամյակից և իր գագաթնակետին է հասել մ.թ.ա. I հազարամյակի սկզբներին:

Վաղ պետական կազմավորումները Հայաստանի տարածքում-

• Այս հատվածը կարդալուց հետո դուրս գրել, տալ նոր հասկացությունների բացատրությունները, սահմանումները:
• Թվարկել Հայկական լեռնաշխարհի վաղ պետական կազմավորումները՝ նշելով նրանց գոյության դարերը:

Արատտա Ք․Ա 18-17 դ․

Հայասա Ք․Ա 15-13 դ․

Նաիրի Ք․Ա 13-10 դ․

Ուրարտու Ք․ա 9 դ․

• Համաձայն եք. որ Արատտան Հայասայից հզոր էր, հիմնավորիր պատասխանդ:

Հայասաան, որովհետև  այնտեղ կար գիր, դիցարան,մեծ բանակ և այնտեղ ամեն ինչ շատ զարգացած էր այդ ժամանակի համար։

часть 1

Давным-давно, когда даже Время было еще молодым, жил в одной деревушке у моря бедный рыбак.

Жил он в ветхой хижине на самом краю деревни и все его имущество составляли котелок, невод да лодка. Однажды во время весенних штормов сидел Рыбак на пороге своей хижины и чинил невод. Вдруг слышит: то ли ребенок плачет, то ли кошка мяукает. Глядь — плывет по морю корзинка, а из нее раздаются тихие звуки — плач-мяуканье. Забросил Рыбак невод и вытащил корзину на берег: а там младенец да кошка. Пожалел Рыбак ребенка и взял его к себе вместе с кошкой, а назвал Бурином — в честь бури, что его принесла.
Бурин рос не по дням, а по часам. К концу штормов научился лепетать и ползать, когда листочки первые распустились — уже ходил во всю, а к лету и совсем в помощника вырос: и невод чинил, и лодку смолил, и обед варил. Да и кошка тоже была не простая — говорила человеческим языком и о ребенке будто мать родная заботилась: то его умоет язычком, то лапкой рыбки почистит.
Прошло лето, наступила осень. Небо заволокли тяжелые серые тучи, свирепый ветер поднимал на море огромные волны, а от промозглого холода и вовсе было негде укрыться. Понял тогда Рыбак, что его невод да лодка не прокормят двоих. Позвал к себе послушного Бурина и говорит ему:
— Теперь ты уже почти взрослый, мне тебя кормить нечем. Иди в мир, ищи свое счастье.
Испугался Бурин, заплакал, а Рыбак говорит:
— Не плачь, ты уже не маленький.
И понял тогда Бурин, что больше не надо будет ему делать грязную работу, обрадовался в глубине души и, хотя было ему очень страшно, посадил кошку на плечо и ушел из дома Рыбака.

մաս 1

Շատ վաղուց, երբ նույնիսկ ժամանակն էր երիտասարդ , մի աղքատ ձկնորս էր ապրում ծովի ափին՝ գյուղում։

Նա ապրում էր գյուղի ծայրին գտնվող խարխուլ խրճիթում, և նրա ամբողջ ունեցվածքը բաղկացած էր մի կաթսայից, ցանցից և նավակից։ Մի անգամ, գարնանային փոթորիկների ժամանակ, ձկնորսը նստել էր իր խրճիթի շեմին և նորոգում էր ցանցը։ Հանկարծ լսում է՝ կա՛մ երեխա է լացում, կա՛մ կատու է մլավում։ Ահա, ծովի վրա մի զամբյուղ է լողում, և նրանից անուշ ձայներ են լսվում՝ լաց և մլավոց։ Ձկնորսը ցանցը նետեց և զամբյուղը ափ հանեց, որի մեջ մի բալիկ և մի կատու կար: Որսորդը խղճաց երեխային և նրան կատվի հետ տարավ իր հետ, և երեխային անվանեց Բուրին՝ ի պատիվ նրան բերած փոթորկի:
Բուրինը մեծանում էր ոչ թե թռիչքներով,այլ ժամերով: Փոթորիկների ժամանակ նա սովորեց չորեքթաթ սողալ, երբ առաջին տերևները ծաղկեցին, նա արդեն քայլում էր արագորեն, իսկ ամռանը նա ամբողջովին դարձավ օգնական.նույնիսկ ընթրիք էր պատրաստում: Կատվի հետ էլ հեշտ չէր. նա խոսում էր մարդկային լեզվով և այնպես էր խնամում երեխային, կարծես մայրն էր խնամում նրան. կամ լեզվով էր մաքրում, կամ թաթով մաքրում ձուկը։
Անցավ ամառը, եկավ աշունը։ Երկինքը ամպամած էր մոխրագույն ամպերով, սաստիկ քամին հսկայական ալիքներ էր բարձրացրել ծովի վրա, և թաքնվելու տեղ չկար սաստիկ ցրտից։ Հետո ձկնորսը հասկացավ, որ իր ցանցն ու նավը երկուսին չեն կերակրի։ Նա իր մոտ կանչեց Բուրինին և ասաց.
-Հիմա դու գրեթե չափահաս ես, ես քեզ կերակրելու ոչինչ չունեմ: Դուրս արի մեծ աշխարհ և փնտրիր քո երջանկությունը:
Բուրինը լաց եղավ, իսկ որսորդն ասաց.
-Մի լացիր, դու արդեն փոքր չես:
Եվ հետո Բուրինը հասկացավ, որ այլևս ստիպված չի լինի զբաղվել կեղտոտ աշխատանքով, նա երջանիկ էր իր հոգու խորքում և, չնայած շատ վախեցած, նա կատվին դրեց իր ուսին և հեռացավ ձկնորսի տնից: